Według wielu ekspertów propagujących uczenie się poprzez dociekanie, poprzez projekty i pracę w grupach, zaangażowanie ucznia w taki sposób nauczania jest niewspółmiernie większe niż w tradycyjnie zorganizowanej klasie nastawionej na wysłuchanie wykładu nauczyciela i wykonanie jego poleceń.
Jednym z takich ekspertów jest Joseph South, były dyrektor US Office EdTech przy Ministerstwie Edukacji w USA. Twierdzi on w „What do we mean when we say „Transformative learning experiences powered by technology?”, że szkoły odnoszą sukces „gdy dają uczniom wybór projektów które są ważne dla nich i dla ich środowiska; gdy oferują im role projektantów projektów; gdy dają im zadania do rozwiązania przy użyciu cyfrowych narzędzi; i gdy oferują im wykonanie prac wymagających współzależności między uczącymi się, nauczającymi i ekspertami spoza klasy„.
W swoim blogowym wpisie Joseph South opowiada, jak w któreś wakacje dawno temu kolega zaprosił go do sali uniwersyteckiej gdzie wykładał jego ojciec i gdzie stał jeden z pierwszych komputerów, Commodore. Zafascynowany chłopak, z niewielką pomocą kolegi a potem studentów uniwersyteckich, zaczął uczyć się programowania BASIC, głównie metodą prób i błędów. Wspomina swoją odporność na problemy i porażki, że wybierał projekty które najbardziej go interesowały i angażował się tak, że nieraz przez cały dzień zapominał nawet coś zjeść. Jego własne uczenie się, jak mówi, „kompletnie się zreformowało.”
South stwierdził wówczas, że „technologia może być potężnym narzędziem do przekształcania sposobu uczenia się.” W jaki sposób?
Technologia może pomóc rozwijać relacje między nauczycielem a uczniami. Takie „transformacyjne doświadczenie” zmienia sposób kształcenia i relacje między nauczycielem a uczniami i między samymi uczniami. W przypadku South’a technologia pozwoliła czwartoklasiście stać na równi ze studentami, na równych prawach, gdy wspólnie badali problem. Pozwoliła mu też być jednocześnie ich nauczycielem gdy coś wiedział czego oni nie wiedzieli.
South wspomina, że „to zmieniło moją rolę z ucznia-obserwatora na ucznia-nauczyciela-uczestnika” i dało mu nie tylko większą pewność siebie ale i usankcjonowany głos w negocjowaniu relacji w grupie. South stwierdza też, że w dzisiejszych czasach, te szkoły które wprowadzają naukę opartą na projektach pozwalają uczniom osiągnąć ten sam efekt. Taka nauka daje uczniom siłę kierowniczą, umożliwia im korzystanie z technologii jako narzędzia do rozwiązywania nurtujących problemów, wybranych przez nich i dla nich ważnych. Taka szkoła traktuje uczniów jako badaczy współpracujących na równi z nauczycielami oraz innymi uczniami.
Technologia rewiduje podejście do nauki i współpracy.
South pisze, że takie “transformacyjne doświadczenie” uczenia się w zupełnie inny sposób zasadniczo zmienia rozumienie, co oznacza „uczenie się” i co oznacza „pracować razem z innymi, aby się nauczyć.” W jego przypadku, do wakacji w laboratorium uniwersyteckim był przekonany, że uczenie się to „głównie zapamiętywanie faktów i prawidłowe wyrzyganie ich na klasówkach. Podręczniki i nauczyciele wiedzieli wszystko, a nauka była procesem ładowania wiedzy w mój mózg, bym mógł wypluć ją co do słowa. To dawało mi stopnie które uszczęśliwiały moich rodziców.”
Wydaje mi się, że wielu z nas może powiedzieć dokładnie to samo. South w tej uniwersyteckiej sali już jako czwartoklasista odkrył, że uczenie się to przede wszystkim rozwiązywanie problemów metodą prób i błędów, problemów które jego najbardziej nurtowały i w które był emocjonalnie, wewnętrznie zaangażowany.
Joseph South mówiąc o „transformacyjnych doświadczeniach” w nauce mówi więc o autentycznych, opartych na projektach programach, w których uczniowie kierują własną nauką i są zaangażowani w istotny i znaczący cel. O zaangażowaniu się w projekt, który umożliwia uczniom wykorzystanie narzędzi cyfrowych do objęcia roli twórcy rozwiązań problemów. O obejmowaniu roli uczącego się i nauczyciela jednocześnie, i o współpracy z rówieśnikami, instruktorami i mentorami.
Jak to wygląda w praktyce?
Opowiem o naszej szkole. Wielorakie, przeróżne projekty pojawiają się w każdej klasie, w programie każdego kursu. Każdy nauczyciel ma za zadanie wdrożyć projekty nastawione na:
- pracę indywidualną by zgłębić wybrany temat – w przypadku mojej klasy 9 (14 i 15-latki) np. wydać e-książkę dla klasy trzeciej podstawówki
- pracę w parach lub w małej grupie, np. by przygotować mini-pogadankę na wybrany temat z podanej listy
- pracę w średniej grupie by przeprowadzić eksperyment, np. przyrodniczy – w mojej klasie np. przedstawić rozbiór i analizę opowiadania, którego nie czytały inne grupy w klasie (tzw. jigsaw)
- pracę w większej grupie by np. własnoręcznie opracować i zrealizować program pomocy socjalnej uczniom z sierocińca lub pomóc słabszym uczniom z matematyki lub fizyki
Po każdym projekcie uczniowie piszą refleksję, nie tylko na temat wiedzy jaką zdobyli, ale też na temat umiejętności które ćwiczyli i pogłębili, doświadczeń których doznali, oraz sposobów współpracy i negocjacji z rówieśnikami.
Można po prostu zadać pytania i zebrać zapisane kartki by dodać kilka uwag od nauczyciela.
Świetnie jednak nadaje się do tego formularz Google Forms, gdyż sprawnie zbiera informacje od uczniów, którą można zestawić następująco:
Co zadziałało? Co szwankowało w pracy grupowej?
Co by można było poprawić następnym razem?
Najważniejszym elementem nauki to wspólne omówienie zebranych opinii i refleksji. Jak zadziałamy przy następnym projekcie? Skoro praca szwankuje bo część uczniów przyszła nieprzygotowana, być może uda się tego uniknąć lub zmniejszyć liczbę takich uczniów następnym razem? Skoro nie zdążyliśmy ze wszystkim bo najpierw rozgadaliśmy się, może następnym razem zaczniemy pracę nad projektem od razu? Może lepiej rozdzielimy zadania, może sprawniej zbierzemy potrzebne nam informacje? Refleksja daje uczniom dużo do zastanowienia się, możliwość poprawy, lepszych wyników przy następnym projekcie.
Wtedy uczniowie podążają w stronę sukcesu w szkole, nauczyciele i rodzice widzą sukcesy uczniów, a szkoła osiąga sukces.
