Evie Blad w artykule „Teachers Weave Social-Emotional Learning Into Academics” (dostępny za opłatą) na portalu Education Week opisuje jak dzięki grantom www.novofoundation.org w Oakland w Kalifornii prowadzi się szkolenia nauczycieli oraz badania naukowe nad wdrażaniem „SEL” do edukacji w klasach szkoły podstawowej, czyli nauki kompetencji emocjonalnych.
Artykuł przytacza kilka strategii, które moim zdaniem z powodzeniem można wdrożyć w każdej klasie od 1 do 12.
Na przykład lekcja pisania, do której niektórzy uczniowie często podchodzą bardzo emocjonalnie:
W drugiej klasie lekcja pisania rozpoczyna się nie od “pisania na brudno” ale od konwersacji w parach. Uczniowie wyjaśniają partnerowi swoje pomysły na opowiadanie czy opis lub rozwiązanie zadania, odpowiadają na pytania, i drążą temat by rozwinąć najciekawsze pomysły, najistotniejsze wątki. W ten sposób przygotowują się nawzajem do procesu pisania (w przykładzie chodziło o napisanie opowiadania).
Jest to forma “inquiry learning” czyli nauki poprzez dociekanie, poznawanie, pytanie, refleksję.
Nauka poprzez dociekliwe pytanie bazuje na strukturze refleksyjnej rozmowy, za pomocą której słuchacze pomagają swoim kolegom rozwinąć swe pomysły poprzez ich kwestionowanie i zadawanie drążących pytań, na przykład: „a jakbyś zmienił/a …” lub „a gdyby przesunąć/rozwinąć/odwrócić… to jaki byłby efekt?”.
Zastosowałam tę metodę, gdy moi uczniowie pisali swoje oryginalne opowiadania. Na początku szło bardzo opornie. Ale rozmowy o wątkach i relacjach postaci z ich opowiadania pomogły uczniom skupić się na istotnych cechach charakteru do rozwinięcia lub konkretnym elemencie wątku. Metoda dała świetne rezultaty na dłuższą metę!
W artykule Education Week Evie Blad także pisze, że szkoleni nauczyciele zwracają szczególną uwagę na to, jak emocje uczniów i wzajemne interakcje wpływają na ich naukę. Na przykład jeden z nauczycieli skoncentrował się na:
- pomaganiu swoim drugoklasistom w rozmowach o problemach z matematyką
- opracowywaniu strategii pomagających im przebrnąć przez spory dotyczące sposobu znalezienia rozwiązania
- budowaniu ich umiejętności wyjaśnienia komuś własnego rozumowania.
a następnie podzielił się swoimi obserwacjami i strategiami z innymi nauczycielami w swojej szkole. Wspólnie z innymi opracowali program wdrożenia „SEL” w drugiej klasie, skupiając się na budowaniu relacji podczas rozmowy.
Inny przykład pokazał, czego dzieci potrzebują by nauczyć się zadawać pytania.
Aby nauczyć dzieci umiejętności zadawania pytań i naukowej dyskusji o przeczytanej książce, nauczycielka drugoklasistów obserwowała rozmowy dzieci w czasie przerwy, notując sposób konstrukcji pytań i odpowiedzi gdy w nieskończoność rozmawiali o sporcie czy grach komputerowych.
Okazało się, że do naukowej dyskusji o literaturze potrzebne im były konkretne struktury zdań i pytań, które uczniowie przećwiczyli w strategii “akwarium”. (w linku anglojęzyczne instrukcje z Edutopia.org). Nauczycielka przygotowała im też “rusztowanie”, czyli pomocne plansze z przykładowymi strukturami zdań i pytań.
“Akwarium” to dwie osoby (lub więcej) rozmawiające ze sobą na zadany temat, podczas gdy reszta grupy lub cała klasa siedzi wokół, obserwuje i słucha, a w starszych klasach notuje. Następnie uczniowie wypowiadają się na temat swych obserwacji, a nauczyciel zwraca szczególną uwagę by koncentrowali się na treści i formie wypowiedzi, a nie na personalnym ataku lub wytykaniu komuś błędów.
W starszych klasach, w mniejszych lub większych grupach, uczniowie następnie dyskutują o zaobserwowanych procesach, usłyszanych wypowiedziach czy wygłoszonych opiniach. W ten sposób formułują własną opinię, którą potrafią dzięki „rusztowaniu” elokwentnie i jasno wygłosić. Można też oceniać zaangażowanie i przygotowanie ucznia do tego ćwiczenia na podstawie przykładowej rubryki (np. tej znalezionej w sieci anglojęzycznej Fishbowl Discussion w wersji krótkiej lub długiej Fishbowl Rubric.)
Warto w takiej dyskusji po-„akwariowej” wdrożyć metodę komentowania „2+1”, którą od kilku dekad z wielkim sukcesem stosuję we własnych klasach: 2+1 = dwie pozytywne uwagi i jeden punkt do poprawienia, starając się wskazać jakieś konkretne lepsze rozwiązanie (na przykład wskazać na „rusztowaniu” czyli planszy pomocniczej konkretną konstrukcję zdania).
Emocje i zaangażowanie dzieci w naukę odgrywają ogromną rolę, więc warto się nad nimi pochylić, by pomóc dzieciom przyswoić wiedzę wraz z kompetencjami miękkimi.
